Plac Michała Kajki w Mrągowie

---

Historia

Główny rynek miejski w Mrągowie został ustanowiony w XV wieku, kiedy to miasto zyskało swoje prawa. Jego czytelny układ miał postać wydłużonego prostokąta, w centrum którego wznosił się ratusz. Rynek miał rozmiary wynoszące 8 na 8 prętów, co odpowiadało to około 34,5 na 34,5 metra. Niewielkie wymiary rynku były ściśle związane z topografią otaczającą miasto, które znajdowało się w pobliżu jezior. W jego otoczeniu wytyczono domy z podcieniami, a blisko rynku znajdował się kościół parafialny, istniejący od 1409 roku, prawdopodobnie w konstrukcji drewnianej, wsparty na kamiennych fundamentach. Z narożników rynku wybiegały ulice krzyżujące się w szachownicowy wzór, co dodatkowo podkreślało urbanistyczny charakter miejsca. Wschodnia pierzeja rynku stała się natomiast głównym szlakiem komunikacyjnym rozdzielającym miasto na część północną i południową.

Do roku 1513 w rynku odbywał się doroczny jarmark św. Marcina, który 11 listopada gromadził mieszkańców. Jednakże w zmienionym porządku po interwencji wielkiego mistrza Albrechta Hohenzollerna, termin ten został przeniesiony na 6 grudnia, a w związku z tym nowym patronem miasta stał się św. Mikołaj.

Pożary zabudowy rynku

W dniu 21 lipca 1520 roku, w trakcie wojny polsko-krzyżackiej, miasto zostało zaatakowane przez polskich jeźdźców, którzy doszczętnie zniszczyli wszystkie budynki, w tym również te na rynku. Mrągowo dotknął głęboki kryzys gospodarczy, a proces odbudowy trwał dłużej niż zakładano. W 1527 roku Albrecht Hohenzollern, odwiedzając miasto, postanowił przyznać przywilej organizacji cotygodniowych sobotnich targów, które miały na celu ożywienie gospodarki lokalnej. W ramach tego przywileju, przed określoną godziną zakupów mogły dokonywać jedynie osoby zameldowane w mieście, a po upływie czasu dostęp do rynku mieli również osoby spoza miasta.

Kolejny wielki pożar miał miejsce 24 czerwca 1698 roku, kiedy to ogień zniszczył około 130 budynków oraz siedzibę rady miasta. Miasto zostało odbudowane zgodnie z nowym planem urbanistycznym, wprowadzającym szersze ulice i jednolitą wysokość budynków. Niestety, nowy ratusz nigdy nie został wzniesiony, co przez ponad sto dwadzieścia lat skutkowało brakiem reprezentacyjnej siedziby dla władz miejskich. Rada miejska regularnie spotykała się w wynajmowanej sali, a urzędnicy pracowali w skromnym obiekcie z małą wieżyczką.

W XVIII wieku rynek stał się także miejscem stacjonowania pruskich wojsk, a w 1812 roku i wojsk napoleońskich. W 1822 roku miasto ponownie doświadczyło potężnego pożaru, który zniszczył 44 budynki mieszkalne, 27 obór, 3 spichlerze oraz 68 stodół. W odpowiedzi na zniszczenia, zdecydowano o zakazie budowy na południowej części rynku i rozszerzeniu jego obszaru. Nowe budynki miały być mocne, kryte dachówką ceramiczną, ale dla budynków na bocznych ulicach dopuszczono konstrukcję drewnianą. Plan odbudowy określał również konieczność przeniesienia wszystkich stodoły poza granice miasta.

Przewrót na Wielkim Rynku

W nocy z 29 na 30 marca 1919 roku plac Kajki stał się świadkiem rewolucyjnych wydarzeń. Zainicjowana rewolucja w Niemczech doprowadziła do powołania Rady Żołnierskiej w Mrągowie, na której czele stali Döbbecke oraz Kredtke. Starosta von Schwerin i burmistrz Hermann Jaenike ustąpili ze swoich stanowisk. O bezpieczeństwo w mieście miała dbać nowo stworzona kompania bezpieczeństwa, której dowódcą został Kochanowski, jednakże lokalny Batalion Piechoty odmówił podporządkowania się Radzie. W obawie przed atakiem, Kochanowski i jego kompania przeprowadzili nocny szturm na dwa hotele, w których zakwaterowani zostali niemieccy oficerowie. Aczkolwiek rewolucjonistom udało się schwytać dwóch oficerów, szybko zostali oni uwolnieni przez regularne siły niemieckie.

Po 1945

W styczniu 1945 roku Mrągowo ucierpiało na skutek działań wojennych, tracąc 86 budynków. Zniszczenia dotknęły przede wszystkim zabytkowe centrum miasta, a wschodnia pierzeja uległa całkowitemu zniszczeniu. Szczególnie dotkliwe były straty hotelu „Deutsches Haus” i „Masovia”, które nie przetrwały tego okresu. W latach 1946-1960 w miejsce zniszczonych obiektów powstały nowe bloki mieszkalne, a na północny wschód od rynku zrealizowano skwer oraz park (obecny Plac Jana Pawła II). W 1948 roku rozpoczęto działania mające na celu usunięcie ruin do odbudowy Warszawy, a sprzedaż cegły ze zburzonych domów stała się istotnym źródłem dochodów miasta.

Zabudowa

W otoczeniu Wielkiego Rynku znajdują się niskie, zabytkowe kamienice datowane na przełom XIX i XX wieku. Niestety, w trakcie II wojny światowej niektóre z tych budynków uległy znacznemu zniszczeniu lub zostały doszczętnie spalone.

W centralnej części Rynku zlokalizowany jest zespół ratuszowy, który wchodzi w skład Ratusza, Strażnicy Bośniackiej, kamienicy bankowej oraz budynku byłego więzienia. Te historyczne obiekty świadczą o bogatej przeszłości tego miejsca i jego znaczeniu dla lokalnej społeczności.

Z Rynku odchodzi aż siedem ulic, co sprzyja ich rozwojowi i komunikacji. Dwie ulice wyprowadzają z północnych narożników, są to Ratuszowa i Kościelna, obok nich z północno-zachodniego rogu można znaleźć Kościuszki oraz Mickiewicza. Z kolei z południowych narożników prowadzą ulice: Warszawska i Dolny Zaułek. Natomiast osobną trasą wyprowadza ulica Roosevelta, niegdyś znana jako Ogrodowa.

---

Oceń: Plac Michała Kajki w Mrągowie

---